Niềng răng là một phương pháp điều trị nha khoa phổ biến, giúp cải thiện hàm răng bị lệch, móm, hô, … và tạo nên nụ cười đẹp và tự tin. Tuy nhiên, khi niềng răng bạn cũng cần phải thay đổi chế độ ăn uống để tránh gây tổn thương và ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Vậy món ăn cho người niềng răng là gì? Bạn nên ăn gì và không nên ăn gì khi niềng răng? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Giới thiệu về niềng răng và ảnh hưởng đến chế độ ăn uống
Niềng răng là phương pháp điều trị nha khoa bằng cách dùng các loại mắc niềng (như mác kim loại, mắc cài sứ, trong suốt…) để áp lực lên răng, giúp di chuyển răng về vị trí mong muốn. Quá trình niềng răng thẩm mỹ có thể kéo dài từ 6 tháng đến 3 năm tùy thuộc vào tình trạng ban đầu và mục tiêu của bệnh nhân.
Niềng răng có nhiều lợi ích cho sức khỏe và thẩm mỹ của hàm răng, như:
- Cải thiện khớp cắn, giúp ăn nhai dễ dàng hơn
- Giảm nguy cơ sâu răng, viêm nướu và các bệnh lý về răng miệng
- Tạo hình dáng hàm răng đều đặn, cân xứng và hài hòa
- Tăng tự tin khi giao tiếp và nụ cười
Tuy nhiên, khi niềng răng bạn cũng cần phải thay đổi chế độ ăn uống để tránh gây tổn thương cho mác niềng và răng miệng. Nếu bạn ăn những thực phẩm không phù hợp, bạn có thể gặp phải những vấn đề như:
- Làm hỏng hoặc bung mác niềng, gây đau nhức và mất thời gian điều trị
- Làm mảnh vụn hoặc xơ của thực phẩm bám vào mác niềng hoặc kẹp vào răng, gây khó chịu và khó vệ sinh
- Làm kích ứng hoặc tổn thương nướu hoặc niêm mạc miệng, gây viêm nhiễm hoặc sưng tấy
- Làm mất cân bằng dinh dưỡng do không ăn được đủ các loại thực phẩm cần thiết
Vì vậy, bạn cần biết các nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người niềng răng để có một chế độ ăn uống khoa học và an toàn.
Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người niềng răng
Khi lựa chọn thực phẩm cho người niềng răng bạn cần tuân theo các nguyên tắc cơ bản sau:
- Chọn những thực phẩm mềm, lỏng, ít mảnh vụn và đầy đủ dinh dưỡng. Những thực phẩm này sẽ giúp bạn ăn dễ dàng hơn không gây áp lực lên mắc cài và răng không để lại mảnh vụn hoặc xơ khó vệ sinh và cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể và răng miệng. Nên ăn nhiều các sản phẩm từ sữa, trứng, bánh mì, bánh ngọt mềm xốp, súp, cháo, bún, phở, rau củ hầm, khoai tây nghiền, đậu hũ, bột ngũ cốc, các loại hạt, đậu, gạo lứt…
- Tránh những thực phẩm quá nóng, quá lạnh, quá cứng, quá dẻo hoặc quá giòn. Những thực phẩm này sẽ gây khó khăn cho bạn khi ăn có thể làm hỏng hoặc bung mắc cài, làm kích ứng hoặc tổn thương nướu hoặc niêm mạc miệng. Tránh các thực phẩm như đồ chiên, bánh dày, bánh nếp, xôi, kẹo cao su, kẹo dẻo, bắp rang bơ, hạt điều…
- Tránh những thực phẩm có kích thước quá lớn hoặc để lại mảnh vụn, xơ sau khi ăn. Những thực phẩm này sẽ gây khó khăn cho bạn khi nuốt, có thể làm bị kẹt hoặc bám vào mác niềng hoặc răng gây viêm nhiễm hoặc sâu răng.
Thực đơn cho người niềng răng theo từng giai đoạn
Khi niềng răng, bạn cũng cần phải điều chỉnh chế độ ăn uống theo từng giai đoạn khác nhau trong quá trình điều trị. Mỗi giai đoạn sẽ có những triệu chứng và nhu cầu khác nhau, do đó bạn cần lựa chọn thực đơn phù hợp để giảm thiểu khó chịu và tăng hiệu quả của niềng răng.
Giai đoạn mới niềng răng
Giai đoạn này là giai đoạn khó khăn nhất cho người niềng răng, vì bạn sẽ phải thích nghi với việc có mắc cài niềng trong miệng. Bạn có thể gặp phải những triệu chứng thường gặp khi mới niềng răng như:
- Đau nhức và tê buốt ở răng và nướu
- Khó chịu và cọ xát ở môi và má
- Khó ăn và nuốt
- Sưng tấy và viêm nhiễm ở nướu
Để giảm thiểu các triệu chứng này, bạn cần chú ý các điều sau:
- Uống nhiều nước để giữ ẩm cho miệng và làm dịu nướu
- Dùng thuốc giảm đau theo chỉ dẫn của bác sĩ nếu cần
- Dùng kem chống viêm hoặc súc miệng nước muối để làm sạch và kháng khuẩn cho miệng
- Dùng sáp che mắc cài để tránh cọ xát với môi và má
- Ăn những thực phẩm mềm, lỏng và giàu dinh dưỡng cho giai đoạn này
Tìm hiểu thêm: Niềng răng có hết mặt lệch không? Bác sĩ nha khoa giải đáp
Các loại thực phẩm mềm, lỏng và giàu dinh dưỡng cho giai đoạn này bao gồm:
- Các sản phẩm từ sữa: Sữa, sữa chua, phô mai, kem… Các sản phẩm này giàu canxi, protein và vitamin D, giúp tăng cường sức khỏe cho răng và xương. Có thể uống sữa hoặc ăn sữa chua trực tiếp hoặc pha vào các loại sinh tố hoặc bột ngũ cốc.
- Trứng: Trứng là nguồn protein tuyệt vời giúp hỗ trợ quá trình liên kết xương và răng. Bạn có thể luộc, hấp hoặc chiên trứng ăn kèm với bánh mì mềm hoặc bột ngũ cốc.
- Bánh mì, bánh ngọt mềm xốp: Bánh mì, bánh ngọt là nguồn tinh bột cung cấp năng lượng cho cơ thể. Nên chọn những loại bánh mì hoặc bánh ngọt mềm xốp không có vỏ giòn hoặc nhân cứng, có thể ăn kèm với phô mai, bơ, mứt hoặc sữa chua.
- Súp, cháo, bún, phở: Những món này là những món ăn lý tưởng cho người niềng răng vì chúng dễ ăn, dễ nuốt và có thể kết hợp được nhiều loại thực phẩm khác nhau. Chọn những loại súp hoặc cháo như súp gà, súp rau củ, cháo gà, cháo cá… Cũng có thể ăn bún hoặc phở với nước dùng đậm đà và thịt nạc hoặc tôm băm nhỏ.
- Rau củ hầm: Rau củ là nguồn vitamin và khoáng chất quan trọng cho sức khỏe răng miệng. Nên chọn những loại rau củ mềm và dễ nhai như cà rốt, khoai lang, bí đỏ, bắp cải…có thể hầm rau củ với nước hoặc nước xương hoặc nghiền rau củ thành dạng nhuyễn để ăn.
- Khoai tây nghiền: Khoai tây là nguồn tinh bột và vitamin C tốt cho cơ thể. Bạn có thể luộc khoai tây và nghiền nhuyễn trộn với bơ, sữa và gia vị để tạo ra một món ăn ngon và bổ dưỡng.
- Đậu hũ: Bạn có thể luộc, hấp hoặc chiên đậu hũ ăn kèm với nước tương hoặc sốt cà chua. Bạn cũng có thể xay đậu hũ với sữa chua hoặc trái cây để làm sinh tố.
- Bột ngũ cốc: Bột ngũ cốc là nguồn tinh bột và các loại ngũ cốc khác nhau giúp bổ sung các chất dinh dưỡng cho cơ thể. Bạn có thể pha bột ngũ cốc với sữa hoặc nước ấm để ăn vào buổi sáng hoặc buổi tối.
- Các loại hạt, đậu, gạo lứt: Các loại hạt, đậu, gạo lứt là nguồn protein, chất xơ và các khoáng chất khác. Luộc các loại hạt, đậu, gạo lứt cho mềm và ăn kèm với các loại súp hoặc cháo, cũng có thể xay các loại hạt, đậu, gạo lứt thành bột để pha với sữa hoặc nước.
Đây là một ví dụ về thực đơn cho người niềng răng trong giai đoạn mới niềng răng. Bạn có thể thay đổi hoặc biến tấu theo sở thích và nhu cầu của mình, miễn là tuân theo các nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người niềng răng
Giai đoạn sau khi niềng răng một thời gian
Giai đoạn này là giai đoạn bạn đã quen với việc có mắc cài trong miệng, và các triệu chứng khi mới niềng răng đã giảm dần. Bạn có thể ăn được nhiều loại thực phẩm hơn nhưng vẫn cần phải cẩn thận và điều chỉnh chế độ ăn uống, cần chú ý các điều sau:
- Vẫn duy trì việc ăn những thực phẩm mềm, lỏng và giàu dinh dưỡng để hỗ trợ quá trình liên kết xương và răng
- Có thể ăn những thực phẩm mềm nhưng có độ dai nhất định để kích thích hàm răng và cải thiện khớp cắn
- Vẫn tránh những thực phẩm quá nóng, quá lạnh, quá cứng, quá dẻo hoặc quá giòn để tránh gây tổn thương cho răng miệng
- Vẫn vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng sau khi ăn để tránh bám mảnh vụn hoặc xơ gây viêm nhiễm hoặc sâu răng
Các loại thực phẩm mềm nhưng có độ dai nhất định cho giai đoạn này bao gồm:
- Các loại bánh mì, bánh ngọt không có vỏ giòn hoặc nhân cứng: Nên nhai kỹ và nuốt từ từ, để tránh làm hỏng hoặc bung mắc niềng.
- Các loại thịt nạc hoặc tôm bằm nhỏ: Có thể ăn các loại thịt nạc hoặc tôm bằm nhỏ, như thịt gà, thịt lợn, tôm… Chọn những phần thịt không có xương hoặc da, và bằm nhỏ hoặc xay nhuyễn. Có thể luộc, hấp hoặc chiên và ăn kèm với các loại súp, cháo, bún, phở…
- Các loại cá không có xương: Có thể ăn các loại cá không có xương, như cá hồi, cá thu, cá ngừ… Bạn nên chọn những phần cá không có xương hoặc da, và xé nhỏ hoặc nghiền nhuyễn
- Các loại rau củ không quá giòn: Các loại rau củ không quá giòn, như cà chua, dưa chuột, bí ngòi, cải bắp… Chọn những phần rau củ không có vỏ cứng hoặc hạt, và cắt nhỏ hoặc nghiền nhuyễn
Đây là một ví dụ về thực đơn cho người niềng răng trong giai đoạn sau khi niềng răng một thời gian. Bạn có thể thay đổi hoặc biến tấu theo sở thích và nhu cầu của mình, miễn là tuân theo các nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người niềng răng mà tôi đã nêu ở trên.
Xem thêm: Có nên niềng răng không? Những trường hợp nào quyết định bạn nên niềng?
Giai đoạn trước khi tháo mắc cài niềng răng
Giai đoạn này là giai đoạn bạn đã hoàn thành quá trình di chuyển răng và chuẩn bị tháo niềng răng. Có thể ăn được hầu hết các loại thực phẩm nhưng vẫn cần phải cẩn thận và chăm sóc răng miệng. Cần chú ý các điều sau:
- Vẫn duy trì việc ăn những thực phẩm mềm, lỏng và giàu dinh dưỡng, để duy trì sức khỏe cho răng và xương
- Có thể ăn những thực phẩm có độ dai vừa phải, không quá cứng hoặc quá mềm, để tập luyện khớp cắn và hàm răng
- Vẫn tránh những thực phẩm quá nóng, quá lạnh, quá cứng, quá dẻo hoặc quá giòn, để tránh gây tổn thương cho mắc cài và răng miệng
- Vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng sau khi ăn, để tránh bám mảnh vụn hoặc xơ gây viêm nhiễm hoặc sâu răng.
